پرسش از تاریخ (مناسب برای کلاس‌‌های مجازی)

نویسندگان:
زهرا نقشبند، معلم مطالعات اجتماعی دوره متوسطه
شهره شفیعی، معلم مطالعات اجتماعی دوره متوسطه

مناسب برای پایه‌های نهم، دهم و یازدهم
مدت زمان اجرا: دو جلسه ۶۰ دقیقه‌ای

تدریس تاریخ معاصر به دلیل جزئیات فراوان، ازدیاد روایت‌ها و تکثر تحلیل‌های موجود پیرامون آن،بسیار دشوار است. این دشواری زمانی که معلم‌ها خود را در تنگنای روایت رسمیِ تک‌بعدی می‌یابند شدت می‌گیرد.  به نظر می‌رسد یکی از مهم‌ترین چالش‌ها برای کلاس‌های تاریخ، فراهم آوردن امکان‌هایی برای فراروی از جزئیات روایت‌ها و وقایع به سوی طرح مسئله و پیونددادن تاریخ به وضعیت فعلی است. رویکرد کلی این طرح درس ایجاد زمینه مناسب برای مخاطبان نوجوان است تا سوال‌های شخصی خود را بیابند و پویایی لازم را برای مطالعه تاریخ در خود بازیابند. در میان مباحث تاریخ معاصر، «انقلاب اسلامی»، شکل گیری و پیامدهای آن می‌تواند از دشوارترین مباحث برای کلاس‌های درس تاریخ باشد. روایت‌های رسانه‌ای رسمی و کلیشه‌های رایج درباره این موضوع، تکرار مباحث آن در کتاب‌های درسی دیگر مانند کتاب دینی و اشباع دانش‌آموزان از روایت‌ها و قضاوت‌های هرروزه والدین، موازی با روایت رسانه‌های داخلی و خارجی و فضای مجازی، ورود به این موضوع را حساس و در عین حال ضروری ساخته است. معلم‌های بسیاری ممکن است با این سوال مواجه شده باشند که چگونه ضمن برحذرماندن از تکرار روایت‌های رسمی و ایدئولوژیک، فضای امنی برای دانش‌آموزان فراهم کنند تا بتوانند بدون درگیری با محتوای صلب کتاب درسی، تاریخ را به پرسش بکشند و به بیشترخواندن و از زاویه دیگر خواندن ترغیب شوند. شکستن کلیشه‌ کلاس تاریخ محدود به وقایع و سال‌ها و حرکت به سوی کلاسی که طرح پرسش می‌کند و مسیر را برای مطالعات آتی هموار می‌کند، تلاشی برای عبور از این درماندگی است.

اهداف تدریس

هدف این طرح درس ارائه داده‌های تاریخی درباره موضوع مورد بحث نیست. بلکه هدف مساله‌سازی برای ورود به تاریخ و آموزش نحوه‌ مواجهه‌ روشمند برای مطالعه تاریخ و به نوعی«جامعه‌شناسی تاریخی» است. دانش‌آموزان در پایان این طرح درس می‌بایست متوجه شوند که فرآیند پویای مطالعه تاریخ نه به‌خاطرسپردن روایت‌های ثابت و تغییرناپذیر، بلکه حادث‌شدن زنجیره‌ای از سوالات است که مطالعه‌ تاریخ را هدفمند می‌کند.

برای دریافت طرح درس «پرسش از تاریخ» کلیک کنید.