معلمان می‌توانند برای تسلط بر محتوای هر پایه، با ارائه‌ی بازخوردی که یادگیری و پیشرفت مستقل را تقویت می‌کند، به دانش‌آموزان کمک کنند.
مترجم راضیه‌سادات ساطع – با شروع سال تحصیلی جدید و با تمرکزی که بر رشد تحصیلی و رفاه دانش‌آموزان داریم، یکی از موثرترین راه‌هایی که می‌توانیم از وقت خود به عنوان مربی استفاده کنیم، ازائه‌ی بازخورد اثرگذار به دانش‌آموزان است. اکنون بسیاری از مربیان یا به مدرسه بازگشته‌اند یا هنوز به تدریس در محیط آنلاین ادامه می‌دهند. در هر دو حالت، بازخورد ساختاریافته و آگاهانه می‌تواند پیشرفت دانش‌آموزان را افزایش دهد.
در بازخوردی که معلمان ریاضی می‌دهند، اغلب به دنبال این هستیم که ببینیم آیا پاسخ درست است یا نادرست. با این‌حال می‌توانیم با ایجاد بعضی اصلاحات، دانش‌آموزان را یادگیرندگان مستقلی بدل سازیم که در مسیر بهبود مستمر و خوداندیشی هدف‌گذاری و پیشرفت می‌کنند. معلمان می‌توانند دانش‌آموزان را در یک حلقه‌ی بازخورد[۱] درگیر کنند. در این حلقه، معلم به دانش‌آموزان خود کمک می‌کند تا از هدف‌های یادگیری آگاه شوند. داده‌ها را جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل می‌کند، با دانش‌آموزان خود مشورت می‌کند و آموزش را به شیوه‌ای شخصی‌سازی‌شده تنظیم می‌کند.
درک کیفیت بازخورد موثر
جان هتی[۲]، محققی که میزان تأثیر جنبه‌های متعدد موثر بر نتایج یادگیری را ارزیابی می‌کند، مشخص می‌کند که بازخورددادن استراتژی‌ای با تاثیر بالا است که در صورت استفاده‌ی صحیح بر موفقیت دانش‌آموزان می‌افزاید. او در کتاب «یادگیری آشکار برای معلمان» در سال ۲۰۱۹ می‌نویسد که «هدف ما ارائه‌ی بازخوردی است «به موقع»، «فقط برای من»، «فقط برای جایی که در فرایند یادگیری هستم» و«فقط آنچه برای حرکت رو به جلو نیاز دارم» است». به عبارت دیگر، هدفْ ارائه‌ی بازخورد به‌موقع، خاص، فردی و مستمر است.
بازخورد خاص می‌تواند براساس نام‌گذاری آنچه دانش‌آموزان به عنوان ریاضیدانان به‌خوبی انجام می‌دهند باشد. در این شیوه از بازخورد، مراحل بعدی کار هم به دانش‌آموزان گفته می‌شود. این کار اعتماد به نفس آنها را افزایش می‌دهد، از نقاط قوت آنها استفاده می‌کند و فرصتی برای تشویق پیشرفت آنها ایجاد می‌کند. یکی از راه‌هایی که برای دادن بازخورد به‌موقع و شخصی پیش رو داریم، تبادل نظر است.
این ساختار تک به تک کنفرانس‌ها، هم برای دانش‌آموزان حضوری و هم برای آموزش مجازی مفید است. تبادل نظر، تفکر دانش‌آموز را آشکار می‌کند. به این صورت که معلم به دانش‌آموز اجازه می‌دهد که توضیح دهد چرا و چگونه مشکل را حل کرده است. این کار سبب می‌شود که معلمان درک عمیق‌تری از مهارت هر دانش‌آموز پیدا کنند. این تمرین را می‌توان به‌راحتی در کلاس حضوری انجام داد اما در کلاس آنلاین هم با ابزارهایی مانند Whiteboard.fi[۴] ، Nearpod[۳] و Google Jamboard[۵] می‌توان آن را اجرا کرد. ابزارهای تعاملی Zoom یا Google Meet به معلمان اجازه می‌دهد تا حین مشاهده‌ی کار دانش‌آموز، در لحظه با او صحبت کند.[۶]
بازخورد را می‌توان بارها و بارها در طول سال به صورت یک رفتار مداوم ارائه داد، تازمانی‌که دانش‌آموزان بر محتوای پایه‌ی درسی خود تسلط پیدا کنند. این حلقه‌ی بازخورد، مداوم به معلمان و دانش‌آموزان کمک می‌کند تا در فرایند یادگیری، هدف و ساختار داشته باشند. در عین حال خودمختاری و آموزشی را ارائه می‌کند که نیازهای خاص دانش‌آموزان را برآورده می‌سازد.
نحوه‌ی ابراز بازخورد به دانش‌آموزان را تغییر دهید
نحوه‌ی ارائه‌ی بازخورد توسط معلمان و دریافت آن توسط دانش‌آموزان، امری حیاتی است که می‌تواند تأثیر بازخورد را در کلاس ابتدایی تعیین کند. یادگیری حرف‌های پیرامون بحث و گفتگو، به معلمان کمک می‌کند تا تفاوت بین بازخورد انگیزشی و دلسردکننده را تشخیص دهند.
تا قبل از یادگیری این مطلب، بازخوردی که ممکن است به دانش‌آموزان داده شود، می‌تواند نمره‌ی یک تکلیف باشد؛ چیزی شبیه به این: «۷۶ درصد. اینجا کارت عالیه. اینجا به پاسخ جامع‌تری نیاز داریم». سپس دانش‌آموزان تکلیف خود را پس می‌گیرند و بسیار بعید است که خودشان به‌تنهایی به کار خود بازگردند تا درباره‌ی فهمی که از اشتباه‌هایشان دارند، تامل کنند یا فهم عمیق‌تری به‌دست‌‌آورند.
پس از کارکردن زیاد با برنامه‌ی آموزشی خواندن و نوشتن ابتدایی در بخش ما و تلاش برای استفاده از بهترین شیوه‌ها در زمینه‌های محتوایی، مدل یادگیری‌ای برای معلمان طراحی کردیم که به‌وسیله‌ی آن، روش جدیدی را برای تبادل نظر درباره‌ی ریاضی امتحان کردند. مدل ما شامل چهار جزء زیر بود:
۱- تحقیق
«جیدن، می‌توانی به من بگویی چگونه این مساله را حل کردی؟» (دانش‌آموز توضیح می‌دهد).
۲- تحسین
«وای، جیدن، میتوانم از تو تعریف کنم؟ تو از آن دسته ریاضیدانانی هستی که کار خود را به چند شکل مختلف نشان می‌دهند. می‌بینم که نموداری خطی، مانند آنچه این هفته در کلاس یاد گرفته‌ایم رسم کرده‌ای و حتی معادل‌های داری که با ارائه‌ات مطابقت دارد. این همان کاری است که ریاضیدانان خوب انجام می‌دهند! حتماً این کار بزرگ را ادامه بده.»
۳- آموزش
«میتوانم راهنمایی‌ات کنم؟ وقتی داری مساله‌ای را می‌خوانی که چندین مرحله دارد، مهم است که به عقب برگردی و مساله را دوباره بخوانی تا مطمئن شوی تمام قسمت‌ها را انجام داده‌ای و به سوالی که پرسیده شده پاسخ داده‌ای. همین الان مساله را از اول بخوان.» (دانش‌آموز بیشتر صحبت می‌کند و معلم براساس نیاز دانش‌آموز، تسهیلگری می‌کند.)
۴- ارتباط‌دادن
«هروقت این نوع کارها را انجام می‌دهید، به یاد داشته‌باشید که مساله را دوباره بخوانید تا مطمئن شوید که سوال را فهمیده‌اید. در اینجا یادداشتی قرار دارد که به شما یادآوری می‌کند هنگام مواجهه با مساله‌ی دیگری که مشابه این مساله است، چه کار کنید.»
این ساختار به معلمان اجازه می‌دهد تا با دانش‌آموزان، چه به صورت حضوری و چه به صورت آنلاین، ارتباط عمیق‌تری برقرار کنند. معلمان دانش‌آموزان خود را در سطح شخصی‌تری می‌شناسند و می‌توانند به‌راحتی تغییرات آنها را مشاهده کنند. ایجاد زمان و مکان برای بازخورد آگاهانه و مستمر، منجر به استقلال دانش‌آموزان می‌شود. چنین بازخوردی، دانش‌آموزانی را برای آینده آماده می‌کند که بر یادگیری خود تسلط دارند. به این ترتیب کلاس‌های درس به گونه‌ای شکل می‌گیرند که با پیشرفت دانش‌آموزان، دستاوردهای قابل توجهی به وجود بیاید.
منبع: اجوتوپیا
[۱] https://www.edsurge.com/news/2019-08-28-5-key-elements-of-a-positive-feedback-loop-infographic
[۲] John Hattie
[۳] https://whiteboard.fi/
[۴] https://nearpod.com/
[۵] https://jamboard.google.com/
[۶] برای آشنایی با ابزارهای آموزشی گوگل، این مطلب (+) مدرسه‌ی بازتاب را ببینید.
