مترجم: مهشید پوراسدی
فایل متن پیش‌رو را می‌توانید اینجا(+) دریافت کنید.
ابزارهای صوتی‌تصویری در متن پیشنهاد نویسنده است. اگر به موارد جایگزین برخوردید که به نظرتان برای مخاطب فارسی‌زبان مناسب‌تر است، آن را به ما هم معرفی کنید.
اگر شما مثل من معلم هستید، احتمالاً با نگرانی منتظر آغاز سال تحصیلی جدید خواهید بود. شما ممکن است برای طرح ایده‌های درسی هفته نخست مدرسه، دور هم جمع شده، و درحال تلاش برای یادآوری بهترین روش‌های تدریس باشید؛ و یا شاید به این می‌اندیشید که چطور می‌توان مطمئن شد دانش‌آموزان نهایت تلاش خود برای بهتربودن را انجام می‌دهند. من فکر می‌کنم همه ما اتفاق‌نظر داریم که موردپذیرش واقع‌شدن و تقدیرشدن از جانب دیگران، مسئله بسیار مهمی است. این موضوع باعث می‌شود شادبودن و ناراحت‌بودن آسان‌تر باشد. آموختن و کارآمدبودن نیز آسان‌تر خواهد بود. یک جامعه امن، ریسک‌پذیری را مجاز می‌داند و افراد را به اندیشیدن پس از شکست ترغیب می‌کند. هیچ کلاس‌درسی نمی‌تواند موفق باشد مگر اینکه روح جمعی بر آن حاکم باشد؛ و آن جمع زمانی کارآمد خواهد بود که [مشارکت] تمامی افراد را در خود جای دهد. جامعه در محیطی پیشرفت می‌کند که آگاهانه چارچوب‌بندی شود. مشارکت چیزی است که نیازمند طراحی است. در ادامه چند راه برای اجتماعی‌ساختن کلاس‌درس مطرح می‌شود:
ترویج همدلی
اگر ما توانایی انجام فعالیت‌های همدلانه را داشته باشیم، می‌توانیم در راه ساختن جامعه‌ای که از همه افراد حمایت می‌کند، قدم برداریم. همدلی، توانایی درک افکار و احساسات دیگران را به ما می‌دهد. سه الگوی همدلی عبارتند از:
۱. همدلی ادراکی
همدلی ادراکی به ما در فهم این نکته که افراد ممکن است چه افکار و احساساتی داشته باشند، کمک می‌کند. دانستن این نکته هنگام بحث و گفت‌وگو، یا به‌طور کلی هنگام تعامل در کلاس‌درس، مفید است. همچنین، ارتباط را مؤثرتر و معنادارتر می‌کند. یکی از راهکارهایی که من برای شروع سال تحصیلی از آن استفاده می‌کنم، این است که از هر دانش‌آموزی می‌خواهم یک مهمانی تولد برای یکی از همکلاسی‌هایش طراحی کند. برای انجام این کار، دانش‌آموزان باید با ترفندها و پرسش‌های زیرکانه، مواردی که همکلاسی‌شان به آن علاقه‌مند یا بی‌علاقه است، را شناسایی کنند. در این فرایند، دانش‌آموزان در حین تبادل معنادار اطلاعات، از یکدیگر شناخت پیدا می‌کنند. سپس، آن‌ها یک دعوت‌نامه صوری طراحی می‌کنند و در آن شرح کوتاهی از مهمانی تولدی که قرار است برای همکلاسی‌شان برگزار کنند را می‌آورند. پس از آن، دانش‌آموزان جلسات بازخورد و نظرخواهی برگزار می‌کنند و راجع‌به مواردی که در دعوت‌نامه و مهمانی برایشان خوشایند بوده بحث می‌کنند؛ این موضوع به آن‌ها کمک می‌کند که فعالیتشان، نتیجه بهتری داشته باشد. کارتون‌هایی مثل «پگ و گربه»1 و «دختر صورتی»2 این مفهوم را به‌خوبی تصویر می‌کنند.
۲. همدلی عاطفی
همدلی عاطفی به ما کمک می‌کند که نسبت‌به احساسات دیگران درحین ارتباطاتمان دقیق و حساس باشیم. شیوه برخورد دیگران با ما و برخورد ما با دیگران، عواملی هستند که خواه‌ناخواه تاحد زیادی با استفاده از آن‌ها ارتباطات اجتماعی‌مان را شکل می‌دهیم. به‌کارگیری راهکارهای شنیدن فعال، بهترین راه برای رسیدن به همدلی عاطفی است. برای مثال، وقتی دانش‌آموزان با همکلاسی‌هایشان فعالیتی انجام می‌دهند، از آن‌ها می‌خواهم به چیزی که من نام آن را «یک چیز بزرگ» گذاشته‌ام، توجه کنند. «یک چیز بزرگ» همان چیزی است که توجه دانش‌آموزان را به حرفی جالب‌توجه یا مهم ازسوی همکلاسی‌هایشان جلب می‌کند. آن‌ها می‌دانند که درقبال به اشتراک گذاشتن آن چیز با افراد کلاسشان، باید مسئولیت‌پذیر باشند. کارتون «آرتور»3 اهمیت همدلی عاطفی را به‌خوبی نشان می‌دهد
۳. همدلی انگیزشی
همدلی انگیزشی به ما کمک می‌کند نگرانی‌مان درخصوص دیگران را ابراز کنیم تا از این راه بتوانیم تغییری در آن‌ها ایجاد کنیم. همدلی‌کردن، برای ایجاد تغییر در چیزها، همیشه بهترین راه است. به‌کارگیری یک طرح انسان‌محور به دانش‌آموزان کمک می‌کند که به توانایی‌شان در زمینه تغییر جامعه و جهان پی ببرند. در سال گذشته دانش‌آموزان کلاس‌سومی محصولاتی طراحی کردند که به دانش‌آموزان کودکستانی کمک می‌کرد با مشاهده آن‌ها حروف الفبا و صدایشان را بیاموزند. آن‌ها از مشاهدات خود برای پیداکردن راه‌حل مسائل استفاده می‌کردند. کارتون‌هایی مثل «قطار دایناسوری»4 به دانش‌آموزان کمک می‌کند به توانایی‌شان -فارغ از اینکه چه کسی هستند- در تغییر چیزها پی ببرند.
ایجاد همدلی با سرودن شعر مشترک
یک راهکار تأثیرگذار و منحصربه‌فرد برای همدلی‌کردن با دیگران، سرودن شعر دوصدایی است. دو دانش‌آموز در نوشتن یک شعر مشارکت می‌کنند و سپس راهی برای ارائه آن تعیین می‌کنند. درحین این فرآیند، آن‌ها با یکدیگر آشنا می‌شوند و می‌آموزند که چطور به تفاوت‌ها و شباهت‌هایشان پی ببرند. من، سال‌ها پیش بعد از خواندن کتاب «بحث ریاضی» نوشته «تونی پاپاس»، با این نوع اشعار آشنا شدم؛ و با این روش توانستم با بسیاری از موقعیت‌ها سازگاری پیدا کنم.
پیشنهاد من برای آغاز نوشتن، تماشای یک ویدئو، جهت ایجاد انگیزه است. برای مثال قسمت «قطار کوچک دایناسوری»5 از کارتون «قطار دایناسوری» گزینه مناسبی برای تقویت ایده‌های همدلانه است. این داستان تفاوت‌ها را بیان می‌کند و راجع به آن‌ها بحث می‌کند، احترام به تفاوت‌ها را می‌آموزد، و همچنین مفیدبودن مشارکت برای هر فرد را به تصویر می‌کشد. پس از تماشای ویدئو، به دانش‌آموزان فرصت بدهید راجع‌به آنچه دیده‌اند باهم بحث و گفت‌وگو کنند. اگر آن‌ها مانند دانش‌آموزان من نظر خاصی نداشتند، می‌توانند راجع‌به تجربیات خودشان صحبت کنند و تماشای ویدئو می‌‌تواند به گفت‌وگوی آن‌ها سمت‌وسوی بهتری بدهد.
پس از اتمام گفت‌وگوی دانش‌آموزان، به آن‌ها کمک کنید سؤال‌هایی را که دوست دارند، از دیگر افراد کلاس بپرسند. به دانش‌آموزان اجازه دهید پرسش‌هایشان را روی کاغذ بنویسند یا نقاشی کنند. این روش برای همه آن‌ها توانایی مشارکت را به ارمغان می‌آورد. پس از طرح پرسش‌ها، دانش‌آموزان با استفاده از یک ساختار مشترک جفت می‌شوند. من علاقه‌مندم از روش «کره و مربا» استفاده کنم؛ به این‌صورت که دانش‌آموزان همراه با آغاز موسیقی شروع به راه‌رفتن می‌کنند، و زمانی که موسیقی متوقف شد، می‌ایستند. بعد آن‌ها «کره و مربا»یی که در دستشان دارند را به نزدیک‌ترین همکلاسی‌شان می‌دهند و با او جفت می‌شوند.
حالا زمان مصاحبه با همکلاسی‌هاست. هرکدام از اعضای گروه باید بدون نظرخواهی از دیگران، ۳ تا ۵ پرسش انتخاب کند، و به هر عضو فرصت مطرح‌کردن پرسش‌هایش را بدهد، و بعد پاسخ‌ها را ضبط کند. پس از آن، هر دو نفر با استفاده از صداهای ضبط‌شده یک شعر خواهند نوشت. به دانش‌آموزان راه‌های مختلفی برای ارائه‌هایشان معرفی کنید. مثلاً دانش‌آموزان من در گذشته، ویدئو، موسیقی و کارت‌پستال‌های دیجیتال درست می‌کردند.
در ادامه، چند الگو برای کسانی که به این فعالیت علاقه‌مند هستند معرفی می‌شود.
همدلی، به دانش‌آموزان توانایی تصمیم‌گیری را، بدون اینکه از نتیجه کارشان نگرانی داشته باشند، می‌بخشد. پی‌بردن به اینکه در طول فرایند یادگیری، زمان‌هایی هست که انسان شکست می‌خورد و این چیزی طبیعی‌ست، احساسی فردی نیست؛ بلکه بیانگر حسی مشترک درمیان انسان‌هاست. این یک درس ارزشمند است. کلاسهای همدلانه، شامل ایده‌هایی مانند آموزش فرهنگ‌محور و یادگیری اجتماعی‌عاطفی هستند. این کلاس‌ها ساختن جامعه و پذیرش جمعی را به دانش‌آموزان یاد می‌دهند. این آموزش برای همه دانش‌آموزان اهمیت دارد؛ مخصوصاً برای آن‌هایی که به‌تازگی وارد مدرسه شده‌اند یا آن‌هایی که موفقیت تحصیلی کسب نکرده‌اند.
هر فردی دارای نبوغ است
تلاش من بر این است که در کلاس درس دارابودن نبوغ را پیش‌فرض بگیرم. هر دانش‌آموزی، تخیلات و تصوراتی دارد که به او اجازه می‌دهد جهان را به شیوه‌ای مختص به خود ببیند. این استعداد و دیدگاه منحصربه‌فرد، باید مورد احترام واقع شود. برای داشتن یک کلاس مشارکتی، هر فرد نیازمند این است که احساس ارزشمندبودن کند؛ ارزشمند، نه به‌عنوان یک هویت آکادمیک، بلکه به‌عنوان یک فرد انسانی. هر کودکی نیازمند این است که به‌عنوان یک شخص، با ویژگی‌ها، توانایی‌ها و فرصت‌های مختص به خودش برای رشد و پیشرفت، به او اهمیت داده شود؛ نه به این معنا که با دانش‌آموزان دیگر مقایسه شود، بلکه به این معنا که ویژگی‌های خاص و منحصربه‌فردش موردتوجه قرار گیرد.
بهره‌گیری از هنر و آزادی خلاق، مشارکت را تقویت می‌کند. اگر به دانش‌آموزان فرصت بدهیم که خلاقیتشان را بروز دهند، این شانس را به آن‌ها داده‌ایم که نبوغ و استعدادشان را در فعالیت‌های کلاسی‌شان دخیل کنند.
شرکت در فعالیت‌های هنریِ تجسمی، فرصتی مناسب برای دانش‌آموزانی است که ممکن است نتوانند درکشان از مفاهیم را با نوشتن به‌خوبی بیان کنند. فراهم‌کردن این فرصت برای دانش‌آموزان که کار با موسیقی را تجربه کنند، ممکن است برای آن دسته از آن‌ها که در فعالیت‌های جمعی معذب هستند، خوشایند باشد. قراردادن گزینه‌های مختلف دربرابر دانش‌آموزان، حقه‌ای است که ما به‌عنوان معلم می‌توانیم آن را به‌کار بگیریم؛ اگر بخواهیم روح جمعی بر کلاسمان حکمفرما باشد. احترام به نبوغ و استعداد فردی، فایده دیگری هم دارد؛ آن هم این است که امکان پیداکردن اشتراکات را در اختیار افراد می‌گذارد. اشتراکات، فرصت‌هایی هستند که امکان بروز و ظهور مهارت‌ها و مفاهیمی را می‌دهند که منجر به خلق چیزی تازه می‌شوند.
مشارکت، پدیده‌ای طبیعی و فراگیر است. دانش‌آموزان به فعالیت جمعی علاقه‌منداند، به‌خصوص زمانی که حاصل کارشان چیزی جدید و مهیج باشد. همچنین مشارکت، مهارت‌های افرادی که در یک فعالیت سهیم‌اند را ارتقا می‌دهد و به فراهم‌کردن زمینه برای تغییر جهان کمک می‌کند.
دانش‌آموزان را به اندیشیدن ترغیب کنید
اندیشیدن، مهم‌ترین ویژگی یک کلاس مشارکتی است. به‌عنوان یک معلم، نقش ما تنها این نیست که منتقد دانش‌آموزان باشیم، بلکه باید آن‌ها را درجهت بهتر انجام‌دادن کارها و تکالیفشان تشویق کنیم. تلاش ما ساختن جامعه‌ای است که اگر در آن مشکلی به‌وجود بیاید، مردم را متحمل درد و رنج نکند، بلکه درعوض این توانایی را به آن‌ها بدهد تا در بهبود وضعیتشان بکوشند. کلاسهای مشارکتی به دانش‌آموزان یاد می‌دهند تأثیرپذیرفتن و بازخوردگرفتن، یک موضوع بی‌اهمیت شخصی نیست، بلکه مسئله‌ای است که از خواست پیشرفت و موفقیت ناشی می‌شود. این، ایرادی مخرب یا شاخص میزان ضعف افراد نیست؛ درمقابل، به رسمیت شناختن راه‌ها و امکان‌های پیشرفت آن‌هاست.
آموختن احکام بنیادی به دانش‌آموزان، چارچوبی استوار برای اندیشه آن‌ها فراهم می‌کند. فرصت‌دادن به دانش‌آموزان برای کمک به پیشبرد حل مسائل، یک راهکار قدرتمند دیگر است که زود به نتیجه می‌رسد. این روش به دانش‌آموزان اجازه می‌دهد پرسش‌ها و سناریوهای فرضی‌شان را قبل از شروع فعالیت مطرح کنند. این شیوه بازخوردی، انجام پروژ‌ه‌ها و فعالیت‌ها را آسان‌تر می‌کند؛ چراکه بسیاری از سؤالات، از پیش پاسخ داده شده‌اند. همچنین به دانش‌آموزان احساس تعلق و مالکیت نسبت به آن فرایند را می‌دهد؛ به‌گونه‌ای که انگار آن‌ها، هم مسافر و هم راهنمای سفر خودشان هستند.
جادوی یادداشت‌نویسی
من همچنین دانش‌آموزان را به یادداشت‌نویسی روزانه تشویق می‌کنم. علاوه‌بر نقاشی و داستان‌گویی، یادداشت‌نویسی نیز راه بسیار خوبی برای تأمل در زندگی است. این شیوه علاوه بر جنبه فردی و شخصی‌ای که دارد، عملی رهایی‌بخش است. بارها اتفاق افتاده است که دانش‌آموزان طراحی، نقاشی و یا داستان‌هایشان را به من نشان داده‌اند، اما این به‌تنهایی چیزی نیست که برای من ارزشمند باشد. باید بدانیم که مشارکت، نیازمند مفارقت نیز هست. آموزش حفظ حریم شخصی به دانش‌آموزان، از اهمیت زیادی برخوردار است.
نکته مهم دیگر این است که مطمئن شوید گشودگی فضای کلاس شما نسبت‌به همه دانش‌آموزان اتفاقی نیست، بلکه حاصل انتخابی آگاهانه است. ما معلم‌ها باید سازندگان جامعه‌ای باشیم که پذیرای همگان است. هر دانش‌آموزی شایسته برخورداری از کلاس‌درسی است که در آن، برای چیزی که هست به او احترام گذاشته شود و احساس ارزشمندبودن کند.
منبع: سایت پی‌بی‌اس
