مناسب برای پایه‌های سوم تا هفتم
– خانم، این فیلم آخر سعید روستایی را دیده‌اید؟
– خانم، اخبار می‌گفت امسال خشک‌ترین سال آبی جهان بوده!
– خانم، من عکس‌های این اتفاق را در اینستاگرام مادرم دیدم.
کودکان در این روزگار بیشتر از هر زمان دیگری، با رسانه‌های گوناگون بصری مواجه‌اند. آن‌ها طرفدار پروپاقرص فیلم‌های تلویزیونی و سینمایی هستند. اشتراک فیلمیو و نماوا دارند و کنار دفترشان، عکس شخصیت‌های مورد علاقه فیلم‌های محبوبشان را می‌کشند. آرزوی بچه‌ها این است که معلم سر کلاس برایشان فیلم بگذارد یا بهشان تکلیف بدهد که فلان فیلم را ببینند. چند بار پیش می‌آید که معلم چنین تصمیمی بگیرد؟ تماشای فیلم، برای کودک چه یادگیری‌ای به همراه دارد؟
سینما، هنر عصر حاضر، آن‌قدر محبوب و نزدیک به مردم است که می‌تواند به عنوان یکی از تأثیرگذارترین رسانه‌ها بر جامعه و به ویژه کودکان معرفی شود، اما حتی ما بزرگ‌تر‌ها فراموش می‌کنیم که این تصاویر را روزی نویسنده‌ای در خیالش تصور کرده و نوشته است. جادوی قصه را از یاد می‌بریم و فکر می‌کنیم این دیالوگ‌ها را واقعاً آن شخصیت درون فیلم گفته است. حال اگر کودکی با جادوی نوشتن در سینما آشنا شود، از آن‌پس چطور با فیلم‌ها روبرو می‌شود؟ آیا می‌تواند فیلم‌ها را بهتر محک بزند و برای تماشا کردن انتخاب کند؟ اگر خودش بنشیند و فیلمنامه‌ای بنویسد، چطور آن را تصویر می‌کند؟ علاقه‌اش به سینما و جهان فیلم‌ها چطور با نگاهش به نوشتن گره می‌خورد؟ سینما چگونه می‌تواند به درک فضایی و بصری کودک کمک کند و چطور در نوشتن و فکر کردنش بروز پیدا می‌کند؟ این‌ها مجموعه سؤالاتی است که قصد داریم در مجموعه طرح درس‌های «سینما فارسی» به آن‌ها پاسخ دهیم.
فعالیت اول: من هم سؤال دارم!
این فعالیت، به عنوان پیش درآمدی بر مجموعه فعالیت‌های «سینما فارسی» در نظر گرفته می‌شود که معلم فارسی در پایه‌های پایین‌تر و معلم انشا در پایه‌های بالاتر می‌توانند از آن برای شروع استفاده کنند. برای نزدیک شدن به میدانی همچون سینما که از یک سو، نزدیک و صمیمی به نظر می‌آید و از سوی دیگر، پر رمز و راز و دست نیافتنی، طرح سؤال شاید یکی از بهترین راه‌ها برای شروع باشد. دانش‌آموزان هنگام تماشای فیلم‌ها ممکن است هیچ سؤالی به ذهنشان نرسد؛ چون چشم‌هایشان به دیدن عادت کرده است. ممکن است در سرشان سؤالاتی بچرخد، اما با کسی در میانشان نگذارند. ممکن است با گروه‌های کوچک دوستی یا اعضای خانواده مطرحشان کنند، اما خیلی زود آن‌ها را به فراموشی بسپارند. حال اگر معلم فارسی وارد کلاس شود و به دانش‌آموزانش بگوید که بله بچه‌ها، من هم مثل شما فیلم می بینم، هر روز به نحوی با این جهان درگیر هستم و سؤالات بسیاری است که می‌توانم درباره‌اش بپرسم، چه؟
این طرح سؤال درباره سینما و گفتگو حول آن، می‌تواند معلم و دانش‌آموز را در پیوندی عمیق‌تر و صمیمانه‌تر با یکدیگر قرار دهد. همچنین، زمینه‌ای برای دست یافتن به درکی مشترک در این حوزه را فراهم می‌کند. معلم با تصوری که دانش‌آموزان از سینما دارند، آشنا می‌شود و دانش‌آموزان نیز متوجه می‌شوند که معلم هم مثل همه آن‌ها سؤالاتی در ذهن دارد. این فعالیت، به ایجاد طرح‌واره‌هایی در ذهن کودک درباره سینما کمک می‌کند و می‌تواند به سؤالات پراکنده و گذرای آن‌ها نظم و نسقی بدهد. همچنین، با تقویت تفکر نقادانه و پرسش‌گر، بذر اشتیاقی در جان و دلشان کاشته می‌شود تا با داشتن برنامه‌ای ذهنی، مجموعه فعالیت‌های این طرح درس را پیش ببرند و به دنبال پاسخی برای سؤالاتشان باشند. کاربرگ فعالیت اول را می‌توانید در این قسمت دریافت کنید:
برای دریافت فعالیت «من هم سوال دارم!» کلیک کنید.
فعالیت دوم: تو چه فیلمی دوست داری؟
این فعالیت، شامل سه قدم «تهیه لیست فیلم‌های مورد علاقه»، «معرفی فیلم و پوستر فیلم»، و «طراحی پوستر برای فیلم» است. کاربرگ فعالیت دوم را می‌توانید در این قسمت دریافت کنید:
برای دریافت فعالیت «تو چه فیلمی دوست داری؟» کلیک کنید.
فعالیت سوم: بیا قاب ببندیم!
این فعالیت، شامل چهار قدم است که در طی آن‌ها قاب‌بندی و شیوه‌های مختلف آن تمرین می‌شود. کاربرگ فعالیت سوم را می‌توانید در این قسمت دریافت کنید:
برای دریافت فعالیت «بیا قاب ببندیم» کلیک کنید.
فعالیت چهارم: فیلم‌ها هم نوشته می‌شوند!
در این فعالیت، نوبت آن است که بچه‌ها متوجه نقش نویسنده در یک فیلم شوند. معلم می‌تواند با طرح سؤالاتی در این‌باره بستری را برای گفتگو فراهم کند و در قالب این گفتگو دریچه‌ای به جهان نوشتن برای تصویر کردن، در ذهن بچه‌ها باز شود. برای این‌کار معلم بچه‌ها را گروه‌بندی می‌کند و به هر گروه یک سوال می‌دهد.
شرح فعالیت چهارم و کاربرگ آن با عنوان «فیلمنامه» را می‌توانید در این قسمت دریافت کنید:
برای دریافت فعالیت «فیلم‌ها هم نوشته می‌شوند» کلیک کنید.
برای دریافت کاربرگ «فیلمنامه» کلیک کنید.
فعالیت پنجم: زبان سینما رو بلدی؟
فعالیت «زبان سینما رو بلدی؟» در دو قدم به معرفی اصطلاحات و عبارات سینمایی مانند پلان، سکانس و نقطه دید می‌پردازد و نحوه توضیح آن‌ها سر کلاس را شرح می‌دهد. این فعالیت را می‌توانید در این قسمت دریافت کنید:
برای دریافت فعالیت «زبان سینما رو بلدی؟» کلیک کنید.
سخن آخر: واقعا سینما جادو می‌کند، آقای ملی‌یس؟
معلم سر کلاس است. آن‌ها طرح درس‌های سینما فارسی را طی چندین جلسه پیش برده‌اند و حالا بعد از تماشای فیلم‌ها و صحبت درباره‌‌شان هیجان‌زده در حال حرف زدن با یکدیگرند. معلم وارد گپ‌وگفت بچه‌ها می‌شود و آن‌ها را همراهی می‌کند. یکی نظری درباره فیلم دوستش می‌دهد، دیگری درباره یک دیالوگ در فیلمش شوخی می‌کند، چند نفر با هیجان ماجرای پشت‌صحنه یک سکانس را تعریف می‌کنند. کم‌کم که هیاهویشان آرام گرفت، معلم از آن‌ها می‌خواهد بگویند که در این مدت چه یاد گرفته‌اند و چه مهارت‌ها و تجاربی به دست آورده‌اند. بچه‌ها کمی فکر می‌کنند و کم‌کم نظراتشان را می‌گویند. قسمت آخر را می‌توانید اینجا دریافت کنید:
برای دریافت بخش آخر کلیک کنید.
لطفاً در انتشار این مطلب ما را همراهی کنید. شما می‌توانید لینک مطلب و یا فایل پیوست را برای معلم‌ها و تسهیلگرانی که می‌شناسید بفرستید.
ما در مدرسه بازتاب، مشتاق شنیدن نظرات و بازخوردهای شما هستیم. لطفاً انتقادات و پیشنهاداتتان را برای ما بنویسید. پیشاپیش از شما ممنونیم.
