طرح درس «نژادپرستی»

مناسب برای پایه‌های ششم تا دوازدهم

وقتی از نژادپرستی و رفتارهای تبعیض‌آمیز حرف می­‌زنیم، اغلب به یاد آلمان نازی و اردوگاه‌ها و کوره‌های انسان‌سوزی می‌افتیم. اما نژادپرستی از آن­جا آغاز نشده و در همان­جا پایان نیافته است. به تاریخ کشورها و قبایل که رجوع کنیم، شاهد رفتارهای تبعیض‌آمیز و خشونت‌بار بسیاری از انسان‌ها نسبت به یکدیگر خواهیم بود. رفتارهایی که مترکز بر تفاوت‌های نژادی است و بر ویژگی‌هایی از قبیل رنگ پوست، زبان، دین، آداب و رسوم و تاریخ تأکید دارد.

سال­‌هاست که با آمار و ارقام کشته‌شدگان نژادپرستی مواجه بوده و هستیم. گاهی این وقایع را از خود، و شهر یا کشوری که در آن زندگی می‌کنیم دور می‌بینیم. اما در لحظاتی با شکلی از رفتارهای تحقیرآمیز با دیگران مواجه می‌شویم که آسیب‌های آن تفاوت زیادی با قتل‌عام ندارد. احساسات و رفتارهای تبعیض‌آمیز در سطح آگاهانه‌ای برای ما قرار ندارند و متوجه تأثیرات منفی آن نیستیم. بسیاری از کلیشه‌های ذهنی ما در مواجهه با جهان پیرامون‌مان از همین احساسات نشأت می‌گیرند. تقابلی که با جهان عرب حس می‌کنیم، تخاصمی که با کشورهای همسایه‌ شرقی (افغانستان و پاکستان) داریم، و جایگاه غلام و کنیز (که معادل برده هستند) در فرهنگ و ادبیات، نمونه‌هایی از چنین تبعیض‌هایی هستند.

البته اگر نسبتِ این رفتارهای خشونت‌آمیز با حکومت‌ها، قانون و قدرت‌های رسمی را نادیده بگیریم، در تحلیل نهایی خود به بیراهه می‌رویم. بسیاری از این تبعیض‌ها پشتوانه‌ قانونی دارند و حاکمان و مأموران اجرایی‌شان شدیدترین خشونت‌ها را در همین راستا اعمال می‌کنند. با مرور اخبار دو ماه گذشته در ایران و جهان، با خشونت‌های سیستماتیکی مواجه می‌شویم که علیه مهاجران افغانستانی در ایران و علیه سیاه‌پوستان در آمریکا اعمال می‌شود و این­‌ها تنها مثال­‌هایی از خشونت­‌هایی که اعمال می­‌شوند هستند.

لازم است دانش‌آموزان -به عنوان نسلی که امکان تغییر و بازیابی دارند- در معرض آموزشی انتقادی نسبت به رویکردهای آسیب‌زایی مثل نژادپرستی قرار گیرند. این طرح درس در همین راستا تلاش می‌کند که دانش‌آموزان را با کلیشه‌های ذهنی خود مواجه کند و آن­‌ها را نسبت به این مفاهیم حساس کند.

برای دریافت طرح درس «نژادپرستی» کلیک کنید.