مناسب برای دوره اول و دوم دبستان
مدت زمان اجرا: هر فعالیت می‌تواند بین ۵۰ تا ۶۰ دقیقه به طول انجامد.
مقدمه
«ما چیزی را حفاظت می‌کنیم که دوست داشته باشیم، ما چیزی را دوست داریم که بشناسیم و ما چیزی را می‌شناسیم که به ما آموزش داده باشند.»
حفظ کره زمین و موجودات ساکن آن، نیازمند آگاهی است. تنها با آگاهی‌رساندن به انسان‌های کره خاکی می‌توان به حفظ و حمایت از گونه‌های مختلف حیات امیدوار بود. به بیان دیگر، حفظ «تنوع زیستی» به افرادی نیاز دارد که با مهارت و دغدغه، از اطلاعات و آگاهی‌های پیشین خود برای حفظ عناصر و گونه‌های مختلف حیات استفاده کنند و پرواضح است که ظهور چنین افرادی در گرو آموزش صحیح جامعه است.
با توجه به محتوای آموزشی کتاب‌های علوم دبستان، جای مباحث محیط زیستی را خالی دیدم. برآن شدم تا با استفاده از کتاب‌ها و منابع دیگر و همچنین بر اساس سخنرانی‌ها و مقالات موضوعی کارشناسان این رشته، محتوایی را برای گروه سنی دبستان آماده کنم. کلیه‌ی این فعالیت‌ها در پایه‌های اول و دوم و سوم اجرا و امتحان شده است. شما می‌توانید بر اساس پتانسیل کلاس خود از این فعالیت‌ها استفاده کنید.
چکیده
در این طرح درس با توجه به دانش پیشین دانش‌آموزان درباره جانوران و گیاهان، به مباحثی در رابطه با محیط زیست و چالش‌های آن می‌پردازیم تا دانش‌آموزان از نقش خود و تاثیر رفتار انسان‌ها در طبیعت آگاه شوند.
ابتدا بچه‌ها با گوناگونی حیات وحش ایران آشنا می‌شوند، سپس با چالش کاهش جانوران ایران مواجه می‌شوند تا با بررسی مشکلات و عوامل تهدید جانوران به مسئولیت خود در کاهش این عوامل پی ببرند.
به بچه‌ها یادآور می‌شویم که علاوه بر جانوران، گیاهان نیز نقش مهمی در یک زیستگاه به عهده دارند. چه بسا زندگی تمام جانداران روی کره زمین به گیاهان وابسته است. بنابراین در مورد گیاهان و درختان شهر صحبت می‌کنیم و در مورد کاربرد آن و نقش ما نسبت به حفاظت از گیاهان گفت‌وگو می‌کنیم.
از آن‌جا که معمولا مباحث محیط زیستی بار غم و اندوه را بر خود دارد، بهتر است که کودکان را نسبت به تغییر شرایط امیدوار نگه داشت. از این رو بچه‌ها را با چند نفر از تاثیرگذاران در این عرصه آشنا خواهیم کرد و در مورد فعالیت‌های آنان گفتگو می‌کنیم.
در مرحله بعد به معنا و مفهوم اکوسیستم می‌پردازیم تا بچه‌ها رابطه‌ی بین گیاهان و جانوران و عوامل فیزیکی یک منطقه را با هم به‌خوبی درک کنند. ابتدا به نظرم آمد که با اکوسیستم درس را پیش ببرم اما انگار این مفهوم نیاز به آشنایی با مفاهیم دیگری دارد تا انگیزه‌ی خوبی برای فهم آن ایجاد شود.
در پایان به نقش محیط‌بانان و یگان حفاظت از طبیعت و حیات وحش می‌پردازیم تا دانش‌آموزان با وظایف خطیر آنان نیز آشنا شوند و بدانند حافظان این عرصه، نیروهای ارزشمندی هستند که بی‌منت از آب و خاک و حیات وحش ایران پاسداری می‌کنند.
فهرست مطالب
- فعالیت اول: عوامل تهدید جانوران ایران
- فعالیت دوم: گیاهان شهر من
- فعالیت سوم: تاثیرگذاران در عرصه محیط زیست
- فعالیت چهارم: اکوسیستم و ارتباط اجزای آن با هم
- فعالیت پنجم: تحلیل ارتباط عناصر یک اکوسیستم
- فعالیت ششم: حافظان طبیعت
هدف تدریس
آشنایی با چالش‌ها و عوامل تهدید گونه‌های جانوری و گیاهی و بررسی ارتباط گونه‌ها در یک زیستگاه. انتظار می‌رود که تحلیل این اتفاقات، به تاثیر و نقش ما انسان‌ها در بهبود و رفع این موارد بینجامد.
حوزه‌های درسی
علوم، فارسی و اجتماعی
فعالیت اول – عوامل تهدید جانوران ایران
در فعالیت اول، با نقشه پراکندگی جانوران ایران شروع می‌کنیم و عوامل تهدید آن‌ها را به بحث می‌گذاریم. برای این‌کار نقشه پراکندگی جانوران ایران را روی تخته کلاس می‌گذاریم و در مورد آن با بچه‌ها گفتگو می‌کنیم. توضیح کامل فعالیت را در فایل زیر بخوانید.
برای دریافت فعالیت «عوامل تهدید جانوران ایران» کلیک کنید.
فعالیت دوم – گیاهان شهر من
در فعالیت دوم، به درختان و گیاهان محلی و نیز پوشش گیاهی مناطق مختلف می‌پردازیم. برای این‌کار می‌توانیم از بچه‌ها بخواهیم قبل از شروع فعالیت از گیاهان و درختان محله خود عکاسی کنند. توضیح کامل فعالیت را در فایل زیر بخوانید.
برای دریافت فعالیت «گیاهان شهر من» کلیک کنید.
فعالیت سوم – تاثیرگذاران در عرصه محیط زیست
در این فعالیت سعی می‌کنیم بچه‌ها را با افرادی آشنا کنیم که برای محل زندگی خود، محیط زیست، منابع طبیعی و حیات وحش ایران قدم‌هایی برداشته‌اند. در این زمینه نمونه‌های فراوانی از مردان و زنان ایرانی هستند که می‌توانید داستان آن‌ها را برای بچه‌ها بازگو کنید. توضیح کامل فعالیت را در فایل زیر بخوانید.
برای دریافت فعالیت «تاثیرگذاران در عرصه محیط زیست» کلیک کنید.
فعالیت چهارم – اکوسیستم و ارتباط اجزای آن با هم
در این فعالیت به معنا و مفهوم اکوسیستم می‌پردازیم تا بچه‌ها رابطه بین گیاهان و جانوران و عوامل فیزیکی یک منطقه را با هم به خوبی درک کنند. بچه‌ها با قلمروهای مختلفی همچون کوهستان، جنگل، قطب و بیابان آشنا هستند؛ از همین مسیر می‌توان گفتگو را آغاز کرد. توضیح کامل فعالیت را در فایل زیر بخوانید.
برای دریافت فعالیت «اکوسیستم و ارتباط اجزای آن با هم» کلیک کنید.
فعالیت پنجم – تحلیل ارتباط عناصر یک اکوسیستم
این فعالیت برای درک بهتر بچه‌ها از مفهوم اکوسیستم طراحی شده است. در ابتدای فعالیت می‌توانید چند فیلم کوتاه از حیات وحش و اکوسیستم‌های گوناگون به بچه‌ها نشان دهید تا ارتباط بین هر یک از عناصر را ببینند. این فعالیت برای آموزش آنلاین و حضوری به طور جداگانه طراحی شده که توضیح کامل هر کدام را در فایل زیر می‌توانید بخوانید.
برای دریافت فعالیت «تحلیل ارتباط عناصر یک اکوسیستم» کلیک کنید.
فعالیت ششم – حافظان طبیعت
در این فعالیت بچه‌ها با محیط‌بان‌ها و نقش آن‌ها در حفاظت از زیستگاه‌ها و پارک‌های ملی آشنا می‌شوند.
برای دریافت فعالیت «حافظان طبیعت» کلیک کنید.
لطفاً در انتشار این مطلب ما را همراهی کنید. شما می‌توانید لینک مطلب و یا فایل پیوست را برای معلم‌ها و تسهیلگرانی که می‌شناسید بفرستید.
ما در مدرسه بازتاب، مشتاق شنیدن نظرات و بازخوردهای شما هستیم. لطفاً انتقادات و پیشنهاداتتان را برای ما بنویسید. پیشاپیش از شما ممنونیم.
